КВАРТИЛЬ

Qohum funksiyalar:

МЕДИАНА

ПЕРСЕНТИЛЬ

BAŞ MENYUYA KEÇİD

 

Sintaksis:

    КВАРТИЛЬ(массив;часть)

Nəticə:

    Verilənlər çoxluğu üçün kvartilləri hesablayır.

Arqumentlər:

     массив: kvartilləri hesablanan ədədi qiymətli xanalar    

     massivi;

     часть: КВАРТИЛЬ funksiyasının nəyi hesablayıcığını 

     göstərən arqument.

Qeydlər:

•   КВАРТИЛЬ funksiyası hesablayır:

            часть = 0 olduqda minimal qiyməti;
            часть = 1 olduqda birinci kvartili (25-ci persentili);
            часть = 2 olduqda ikiinci kvartili  (50-ci persentili);
            часть = 3 olduqda üçüncü kvartili (75-ci persentili);
            часть = 4 olduqda maksimal qiyməti;

•      əgər massiv boşdursa və ya 8191-dən çox veriləni ehtiva edirsə, onda КВАРТИЛЬ funksiyası özünün yazıldığı oyuğa #ЧИСЛО! səhvinin qiymətini yerləşdirir;
•      əgər часть arqumenti tam ədəd deyildirsə, kəsir hissə kəsilib atılır; 
•             часть < 0 və ya часть > 4 olduqda özünün yazıldığı oyuğa #ЧИСЛО! səhvinin qiymətini yerləşdirir;
•       МИН, МЕДИАНА və МАКС funksiyaları uyğun olaraq КВАРТИЛЬ         funksiyasının часть arqumentinin 0, 2 və 4 qiymətlərində aldıqları           qiymətləri hesablayır.

Riyazi-statistik interpretasiya:

     Kvartillər əlamətin ranqlaşdırılmış külliyyatı dörd bərabər hissəyə bölən qiymətlərini göstərir. Statistikada üç cür kvartili fərqləndirirlər: aşağı kvartil – Q₁ külliyyatdan əlamətin ən kiçik qiymətli 1/4 hissəni ayırır;  yuxarı kvartil - Q₃ külliyyatdan əlamətin ən böyük qiymətli 1/4 hissəni ayırır;  orta kvartil - Q₂  mediana bərabərdir. Kvartildən çox zaman satışı təhlil  edərkən, külliyyatı qruplara bölmək üçün isifadə olunur. Məsələn, КВАРТИЛЬ funksiyasından ən gəlirli müəssisələrin 25% -ini tapmaq üçün istifadə etmək olar.

     Qeyd edək ki, КВАРТИЛЬ funksiyası ilkin verilənlərin qabaqcadan ranqlaşdırılmasını tələb etmir. Bu iş  avtomatik olaraq yerinə yetirilir.

 

Misal

Baş külliyyatdan aşağıdakı seçmə götürülmüşdür: n=12: 3,7; 4,3; 6,2; 6,3; 6,6; 7,2; 8,3; 8,4; 9,1; 9,3; 9,9; 10,2. Bu seçmənin kvartillərini hesablamalı.

Həlli

     Q₁ = 6,2 + (1 - 0,25)(6,3 - 6,2) = 6,275  (nq = 3);

             Q₂ = 7,2 + (1 - 0,5)(8,3 - 7,2)  = 7,75 (nq =6);

             Q₃ = 9,1 + (1 - 0,75)(9,3 - 9,1) = 9,15 (nq = 9).

İndi də bu məsələni КВАРТИЛЬ funksiyasının köməyilə həll edək:

1.    İlkin verilənlər cədvəlini tərtib edək:

2.    Nəticənin yazılacağı oyuğu seçək ($A$3).

3.    Мастер функций dialoq pəncərəsinin Статистические kateqoriyasından КВАРТИЛЬ funksiyasını seçək. Bu zaman КВАРТИЛЬ funksiyasının dialoq pəncərəsi əmələ gələcək.

4.    Массив sahəsinə daxil olaraq ilkin verilənlər diapazonunu (A1:L1) mausla seçək.

5.    Часть sahəsinə daxil olaraq birinci kvartili hesablamaq üçün 1 qiymətini daxil edək.

6.    OK düyməsini basdıqdan sonra $A$3 oyuğunda hesablamanın nəticəsi olan 6,275 qiyməti əmələ gələcəkdir.

Qeyd. İkinci və üçüncü kvartilləri hesablamaq üçün yenidən КВАРТИЛЬ funksiyasını çağırmaq və Часть sahəsinə uyğun olaraq 2 və 3 ədədlərini daxil etmək lazımdır. Əgər Часть sahəsinə 0 və 4 ədədlərini daxil etsək, hesablamanın nəticəsi seçmənin ən kiçik (3,7) və ən böyük (10,2) qiymətləri olacaqdır.